بررسی کانی های مهم . ( دکتر چلا جور ) ( فیلم کوتاه آموزشی ) ( 4 )

بررسی کانی کوارتز . + تمرین آموزشی .

@quizgeologique

چرا دیگر برای اندازه گیری زلزله از ریش تر استفاده نمی کنند ؟ ( سولماز مهاجر )

@quizgeologique

چرا دیگر برای اندازه گیری زلزله از ریش تر استفاده نمی کنند ؟ ( سولماز مهاجر )

سولماز مهاجر ، پژوهش گر زمین شناسی ، دانش گاه توبین گن آلمان .

06 بهمن 1396 . 26 ژانویه ی 2018 .

بر سر مقیاس (( ریش تر )) چه آمد ؟ از چه زمانی و چرا دیگر در زبان علم از آن برای سنجش زلزله استفاده نمی‌کنند ؟

در حال حاضر زلزله در سراسر دنیا با مقیاس بزرگا ( MW ) سنجیده می ‌شود .

اما چرا واحد (( ریش تر )) از دور خارج شده است ؟

جواب ساده این است که (( بزرگا )) با دقت بیش تر بزرگی زمین لرزه را اندازه می‌‌‌گیرد و به همین دلیل جای گزین ریش تر شده است .

ریش تر چه اشکالی داشت که باید جای گزین می‌شد ؟

با ریش تر تنها از روی دامنه ی بلند ترین موج لرز ها ، بزرگی زلزله را محاسبه می ‌کردند .

هیچ اطلاعات دیگری از امواج زلزله در نظر گرفته نمی ‌شد .

در واقع ریش تر تنها بزرگی زلزله و کانون زلزله را نشان می‌داد .

زمانی که چارلز ریش تر در سال ۱۹۳۵ این واحد را ابداع کرد ، خودش قبول داشت که واحد ریشتر هیچ مشخصه ی فیزیکی اساسی را اندازه نمی‌گیرد .

ریش تر بیش تر برای مطالعه ی زلزله‌های مخصوص گسل‌های جنوب ایالت کالیفرنیای آمریکا کار برد داشت ؛ جایی که چارلز ریش تر کار می‌کرد . ( در اون محدوده کار می کرد ) .

با بیش تر شدن ایستگاه‌ های لرزه‌ نگاری در دنیا مشخص شد که مقیاس ریش تر تنها برای زمین لرزه ‌ها یی با فرکانس مشخص و در جغرافیایی با فواصل محدود کار آیی دارد .

برای اندازه ‌گیری بزرگی زلزله ، مقیاس‌ های جدیدی ( مثل : دو مقیاس بزرگای امواج حجمی و بزرگای امواج سطحی ) تعریف شد اما هر کدام از این مقیاس ‌ها هم برای محدوده ی فرکانس مشخص و نوع خاصی از سیگنال زلزله کار برد دارد .

راه چاره ی زلزله‌ شناسان برای بر طرف کردن محدودیت ‌های مقیاس‌ های مختلف ، در سال ۱۹۷۰ پیدا شد ؛ زمانی که به ‌اتفاق تصمیم گرفتند از واحد (( بزرگا )) استفاده کنند .

با استفاده از این مقیاس ، متخصصان دیگر به بررسی یک دامنه از امواج زلزله اکتفا نمی ‌کنند .

بل که اطلاعات بیش تری را که از دستگاه ‌های زلزله‌ نگار می‌ گیرند در محاسباتشان منظور می‌ کنند تا به عددی برسند که مُعرف بزرگی زلزله است .

علاوه بر این ، بزرگا مشخص می‌کند که چه مقدار انرژی برای تولید امواج ثبت شده لازم است .

بزرگا هم چنین با در نظر گرفتن فاکتور های زیر اندازه بزرگی زلزله را تعیین می ‌کند :

1 + منطقه ی گسیختگی گسل .

2 + میزان جنبایی گسل . ( جنبایی : از جنبیدن می یاد . قوه ی حرکت ) : میزان جنب و جوش گسل .

3 + نیروی فشار وارد شده به گسل . وقتی میزان این فشار ( فشار وارده به گسل ) از حد تحمل سنگ ‌های پوسته در سطح گسل بیش تر شد ( همون نیرو ، نیروی وارده ی بیش تر ) ، گسل به لغزش در می‌ آید .

چنین لغزشی زلزله است .

مقیاس بزرگا انواع موج‌های زلزله را در برمی‌گیرد به این معنا که کل انرژی آزاد شده توسط زلزله را نشان می‌ دهد .

مرکالی ؛ واحد اندازه‌گیری :

تا به‌حال تنها راجع به (( بزرگی )) زلزله صحبت کردیم .

اما دانش مندان ، (( قدرت یا شدت )) زلزله را با واحد دیگری به نام (( مرکالی )) اندازه می‌ گیرند .

مقیاس مرکالی در واقع قدرت تخریب یک زلزله را نشان می دهد که علاوه بر بزرگی زلزله ، تأثیر لرزش زلزله روی مردم و سازه‌ های ساخت بشر را در نظر می گیرد .

باید دانست که بزرگی زلزله همیشه با شدت ( قدرت تخریب ) زلزله رابطه ی مستقیم ندارد .

مثلاً در زلزله‌ ها یی که در فوریه ی ۲۰۱۰ با بزرگای ۸.۸ در شیلی اتفاق افتاد ۷۰۸ نفر کشته شدند در حالی که در همان سال در زلزله ی هاییتی به بزرگای ۷ بیش از ۲۰۰ هزار نفر کشته شدند . ( tip important )

حالا آیا معنای این حرف ‌ها این است که برای درک و توصیف بزرگی یک زلزله باید مقیاس جدید یاد بگیریم ؟ خیر .

برای زلزله ‌های متوسط ( بزرگای تقریباً ۵ ) ‌داده ‌های واحد بزرگا خیلی مشابه ریش تر است اما بزرگا برای زلزله‌های بزرگ ‌تر از ۵ بسیار دقیق ‌تر است .

سوالی که پیش می‌آید این است که برای زلزله‌های دوران فعلی باید از چه مقیاسی استفاده کرد ؟ به‌راحتی بگویید زلزله‌هایی به بزرگی ۷ رخ داده بدون این که نامی از ریش تر ببرید .

@quizgeologique

چارلز فرانسیس ریش تر .

زلزله شناس آمریکایی .

شهرت او بیش تر به سبب پدید آوردن مقیاس لرزه نگاری ریش تر است .

@quizgeologique

اثر گسل ( خط گسل ) ( Fault Trace ) .

اثر خط گسل : محل تقاطع صفحه ی گسل با سطح زمین به نام اثر گسل معروف است .

@quizgeologique

گسل امتداد لغز ( Strike Slip Fault ) :

گسل امتداد لغز : در این گسل ها جا به جا یی کلی به موازات امتداد گسل است . ( Strike Slip Fault )

یعنی لغزش امتدادی غالب بر لغزش شیبی است .

@quizgeologique

گسل پر شیب : ( High Angle Fault ) :

گسل پر شیب : اگر شیب سطح گسل بیش از 45 درجه باشد ، گسل را پر شیب می نامند .

@quizgeologique

گسل معکوس : ( Revers Fault ) :

گسل معکوس : گسلی است که در آن کمر بالا به طرف بالا حرکت کرده باشد .

در حالت کلی شیب گسل معکوس بیش تر از 45 درجه است .

@quizgeologique

گسل امتدادی : ( Strike Fault ) :

گسل امتدادی : گسلی است که امتداد آن موازی یا تقریباً موازی امتداد لایه بندی باشد .

@quizgeologique

گسل پر مانند : ( Splay Fault ) :

گسل پر مانند : از به هم پیوستن گسل های فرعی به اصلی ، منظره ی پر یا شاخه مانندی ایجاد می شود که به آن گسل پر مانند گویند .

@quizgeologique

گسل کم شیب : ( Low Angle Fault ) :

گسل کم شیب : اگر شیب سطح گسل کم تر از 45 درجه باشد ، گسل را کم شیب می نامند .

@quizgeologique

گسل نرمالی ( ثقلی ) : ( Normal Fault ( Gravity Fault ) ) :

گسل نرمال ( ثقلی ) : به گسلی می گویند که در آن کمر بالا نسبت به کمر پایین به طرف پایین حرکت کرده باشد .

@quizgeologique

گسل چرخشی ( محوری ) : ( Rotational Fault ) :

گسل چرخشی ( محوری ) : نوعی گسل است که در آن یک یا هر دو قطعه ی گسل که حول یک محور که عمود بر سطح گسل است ، دوران نموده است .

@quizgeologique

گسل : ( Fault ) :

گسل : یک سطح گسیختگی که در راستای آن جا به جایی رخ داده باشد .

@quizgeologique

کانی دلیرانیت . ( کانی شناسی ایران )

این کانی اولین بار طی تحقیقات خانم دکتر فرحناز دلیران ( ۱۳۳۲ ) استاد دانشگاه کارلسروهه ی آلمان در منطقه ی زرشوران با هم کاری گروهی هشت نفره از دانشگاه سالزبورگ اتریش به سرپرستی پروفسور پار کشف شد و به افتخار این دانش مند کانی شناس “ دلیرانیت ” نام گرفته است .

از آن جا که کان سار زر شوران یک کان سار اپی ترمال در دمای پایین است این کانی در حفره‌ های آخرین ، تشکیل شده و به علت ابعاد بسیار کوچک تشخیص خصوصیات آن بسیار سخت می باشد .

علی رغم وجود عناصر فلزی مهمی چون سرب ( Pb ) ، جیوه ( Hg ) و آرسنیک ( As ) در هسته ی این کانی ( Mineral ) به دلیل حجم کم و کوچکی ابعاد آن ، استخراج کانی دلیرانیت جهت مصارف صنعتی به صرفه نیست .

این کانی ازسوی انجمن بین‌المللی کانی شناسی ( International Mineralogical Association ) به عنوان یک کانی جدید پذیرفته شده است .

کانی دلیرانیت به فرمول شیمیایی PbHgAs2S6 که در سیستم مونوکلینیک با رَخ نا محسوس متبلور شده است به شکل لانه ها یی درهم از فیبر های سوزنی و نرم در رنگ های نارنجی تا قرمز شفاف با سختی کمتر از ۲ در ابعاد حدود ۲۰۰ میکرون موجود می باشد .

این کانی ( کانی دلیرانیت ) جلاى درخشان شِبه الماسى داشته و به صورت شفاف دیده شده که تشعشع فلورسانس ندارد .

کانی دلیرانیت پیوستگی قابل توجهی با کانی اورپیمنت و کانی کوارتز دارد .

تنها منطقه از جهان که وجود این کانی در آن اثبات شده است کان سار طلای زرشوران در تکاب استان آذربایجان غربی است .

بر گرفته از : وب پیج شرکت گسترش معادن و صنایع معدنی طلای زر شوران .

@quizgeologique